Schengen Anlaşması

Schengen Anlaşması Nedir?

Schengen Anlaşması, üye devletler içinde ve arasında serbestçe seyahat edilmesini sağlayan, büyük öneme sahip çok taraflı bir anlaşmadır. Anlaşma sonrasında Schengen bölgesini oluşturan 26 Avrupa ülkesi, birbirleri arasında geçiş yapan ziyaretçiler için sınır kontrolünü kaldırmıştır ve ortak bir vize politikasına sahiplerdir.

Schengen Anlaşması’nın tarihi

Serbest dolaşım prensibine dayanan Schengen Anlaşması, kıta içinde ve kıtadaki ada devletlerinde yaşamak, çalışmak ve gezmek isteyen Avrupalıların seyahat kısıtlamalarını hafifletme amacıyla ortaya çıkmıştır. Sınır kontrolünün ortadan kaldırılması, Avrupalıların daha serbest ve kısıtlama olmadan hareket etmesini sağlayarak üye devletler arasındaki iş ve ticareti artıracak ve milyonlarca kişinin hayat kalitesini yükseltecekti.

Anlaşma prensipte geniş çapta kabul görmüş olsa da işin büyüklüğü, katılan ülke sayısının fazlalığı ve teknik zorluklar sebebiyle Avrupa ülkeleri arasındaki sınır kontrolünü ortadan kaldırma çok geçmeden sorunlarla karşılaşmıştı. Yine de bu ve bunun gibi zorluklara rağmen 14 Haziran 1985 tarihinde, yoğun diplomatik çabalar sonucunda sınır kontrolünü geçici olarak ortadan kaldırılmasını teklif eden bir anlaşma ortaya çıktı: Schengen Anlaşması. Lüksemburg’un Schengen köyünün hemen dışında imzalanan Schengen Anlaşması’nın tam olarak yürürlüğe geçmesi onlarca yıl sonrasını bulmuştu. İlk başta beş üye ülke olan Belçika, Fransa, Almanya (o zamanlar Batı Almanya), Lüksemburg ve Hollanda tarafından imzalanmış bu anlaşmaya, daha sonraki uzun yıllar boyunca 20 ülke daha katılmıştır. 1990 yılındaki Schengen Konvansiyonu ile genişletilerek Schengen Anlaşması’na ortak vize politikası eklenmiş ve nihayet 1995 yılında yedi üye devlet arasında yürürlüğe girmiştir. Dokuz yıl sonra bu anlaşma Avrupa Birliği kanunlarının bir parçası olmuştur. Günümüzde AB ile Schengen arasında çok yakın bir ilişki vardır ve Avrupa’nın en önde gelen temsilcisi AB, Schengen kanununu yönetim kurallarının temel kaynağı olarak kabul etmektedir.

Günümüzde Schengen Anlaşması

4.312.099 kilometre karelik bir alana yayılmış Schengen bölgesinde şu an 400.000.000’dan fazla kişi yaşamaktadır.

Günümüzde yalnızca dört Avrupa Birliği ülkesi Schengen bölgesine dâhil değildir ancak bu dört ülke, kanunen gelecekte anlaşmanın bir parçası olacaktır (zaten şu anda katılma sürecindelerdir).  Bu ülkeler Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs ve Romanya’dır. Öte yandan, Schengen bölgesinin bir parçası olan ama Avrupa Birliği’ne üye olmayan dört ülke vardır: İzlanda, Lihtenştayn, Norveç, İsviçre.

Üye ülkeler için açık sınır mutabakatına rağmen Schengen Anlaşması’nı geçici olarak askıya alma kuralı, 30 günü geçmeyecek şekilde bir Schengen ülkesinin sınır kontrolünü tekrar yürürlüğe koyma imkânı sağlar. Bu geçici istisna ancak ve ancak ülkenin ulusal güvenliği ya da kamu düzenini tehdit eden çok ciddi bir durum olduğunda uygulanabilir. Ayrıca bir ülke böylesi beklenmedik bir karara varırsa önceden Avrupa Parlementosu, Avrupa Komisyonu ve aynı zamanda halkı da bilgilendirmesi zorunludur.

Schengen Anlaşması ülke listesi

Aşağıdaki ülkeler Schengen Bölgesini oluşturan Schengen Anlaşması Üye Devletleridir (alfabetik sıralanmıştır):

• İzlanda ve Malta dışındaki bütün Schengen devletleri Avrupa ana karasında bulunur.
• Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan, Schengen üye devletlerinin topraklarında bulunan karayla çevrili Avrupa ülkeleri olduğu için anlaşmaya dâhil olmasalar bile fiilen Schengen bölgesinin bir parçası olarak kabul edilirler.

Schengen Anlaşması ne işe yarar?

Schengen Anlaşması, Schengen bölgesi içinde ve bölge boyunca iç sınır kontrolünü ortadan kaldırır. Dolayısıyla bir Schengen ülkesine yasal giriş hakkı edindiğinizde, çoğu zaman 26 ülkelik bütün bir alana erişim hakkı edinmiş olursunuz. Ancak iç sınır kontrolü olmadığından Schengen bölgesine girişte birtakım kurallar uygulanır. Bu kurallar aşağıdadır:

• Eğer bir Schengen ülkesinin vatandaşıysanız, başka bir Schengen ülkesine girmek için vizeye ihtiyacınız yoktur.
• Aşağıdaki “vizesiz dolaşım dışındaki ülkelerden” birinin vatandaşıysanız, Schengen bölgesine girmek için vizeye başvurmanız gerekir.
• Eğer aşağıdaki “vizesiz dolaşım ülkelerinden” birinin vatandaşıysanız, Schengen bölgesine girmek için vizeye ihtiyacınız yoktur.

Schengen Anlaşması vizesiz dolaşım ülkeleri

Aşağıdaki ülkeler Schengen Anlaşması’na üye değillerdir ama vatandaşlarının Schengen bölgesine girmek için vizeye ihtiyaçları YOKTUR:

Vizeye başvurmaları gerekmeyen diğerleri: Britanya vatandaşları (Denizaşırı), Britanya denizaşırı toprakları vatandaşları (BOTC), Britanya denizaşırı vatandaşları (BOC), Britanya korumalı kişiler (BPP) ve Britanya uyruklular (BS).

Schengen Anlaşması vizesiz dolaşım dışındaki ülkeler

Aşağıdaki ülke vatandaşlarının Schengen bölgesine girebilmeleri için Schengen vizesi edinmeleri gerekir:

Aşağıdaki kuruluş/bölgelere ait üçüncü ülke vatandaşların da Schengen vizesine başvurmaları gerekir: KOSOVA ve FİLİSTİN YÖNETİMİ.

Schengen Anlaşması’nın olumlu ve olumsuz yanları

Siz de fark etmişsinizdir ki Schengen bölgesi için vizesiz ülkeler listesi neredeyse tamamen dünyanın kuzeyindeki zengin ülkelerden oluşuyor. Schengen Anlaşması’nın göç politikası, fakir ülkelere erişimi kapatıp zengin ülkelere kucak açtığından, bu anlaşmaya karşı çıkanlar, anlaşmanın vizesiz seyahat prensipinin yalnızca Schengen vize anlaşması içindeki ülkeleri kapsarken Asya, Orta Doğu ve Afrika’daki fakir/stabil olmayan ülkeleri ötekileştirdiğini savunmakta. Schengen Anlaşması’nın sorunları olduğu çok açık. Schengen Anlaşması’nın dezavantajlarından bir tanesi, özellikle de dünyanın güney kısmında yer alan Schengen dışı ülkelerin pahasına, anlaşmanın seyahat imkânı ve özgürlüğü gibi yararlarından yalnızca üye ülkelerin vatandaşlarının faydalanabilmesidir. Buna karşın, Schengen Anlaşması taraftarı kişiler, anlaşmanın en çok tartışılan özelliği olan ayrımcılığın, belli başlı ülkelerin bireyleri tarafından yapılacak girişleri azaltarak bölge içindeki milyonlarca kişinin güvenliğini artırdığını savunur.

Hatta bazı muhalifler, Schengen Anlaşması’nın yeterince ayrımcı olmadığı görüşünde. Bu görüşü destekleyenler, Schengen Anlaşması’nın oturum izni almak için vize süresini aşma ve hatta suç işleme gibi anlaşmanın açık kapı politikasını kötüye kullanabilecek kişiler için fazla kucaklayıcı olduğunu savunmakta. Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki ekonomik ve politik kargaşadan kaçarak Akdeniz’den geçip Avrupa’ya sığınmaya çalışan çaresiz göçmen ve mülteciler, uzun bir süredir Schengen Anlaşması’nı sınayan bir göç krizi oluşturmakta.

Schengen bölgesine yapılan bu mantık çerçevesindeki eleştirilere rağmen Schengen Anlaşması’nın önemi, özgür seyahat prensipini korumakta yatıyor. Anlaşma milyonlarca Avrupalının seyahat imkânı ve kişisel mutluluğunu artırmış durumda. Ayrıca sınır kontrolünün hafifletilmesi ekonomik iş birliğini artırdı ve bilimsel ve akademik araştırmaların önündeki engelleri kaldırarak yalnızca Avrupa’da değil, tüm dünyada bilginin yayılmasını sağladı.